Σάββατο 10 Ιανουαρίου 2015

Άγιος Γρηγόριος Νύσσης (10 Ιανουαρίου)



Ο ῞Αγιος Γρηγόριος ἦταν ἀδελφός τοῦ Μεγάλου Βασιλείου. ᾿Εγεννήθηκε περί τό 329 ἤ 330 μ.Χ. ῏Ηταν υἱός τοῦ Βασιλείου καί τῆς ᾿Εμμέλειας.῾Ο πατέρας του καταγόταν ἀπό τόν Πόντο καί μητέρα του ἀπό τήν Καππαδοκία.
῾Ο Γρηγόριος, μολονότι εἶχε χειροθετηθεῖ ἀναγνώστης, δέν σκεπτόταν νά γίνει οὔτε κληρικός, οὔτε θεολόγος. ῾Ο ἀδελφός του Βασίλειος, τόν ὁποῖο ἐθεωροῦσε πνευματικό πατέρα καί διδάσκαλό του, τόν εἵλκυσε στήν ἱερωσύνη. Μετά τήν ἐκπαίδευσή του στή Νεοκαισάρεια ἐφοίτησε στήν Καισάρεια μέ σκοπό νά γίνει συνήγορος καί διδάσκαλος τῆς ρητορικῆς, ὅπως ὁ πατέρας του καί οἱ πρόγονοί του.
Σέ λικία 40 ἐτῶν, τό 371 ἤ 372 μ.Χ., παρακαλεῖται ἀπό τόν ἀδελφό του Μέγα Βασίλειο, ᾿Αρχιεπίσκοπο τότε Καισαρείας, νά δεχθεῖ τήν ᾿Επισκοπή Νύσσης. ῾Η Νύσσα (σήμερα Νεμσεχίρ) ἦταν ἀσήμαντη πόλη τῆς Καππαδοκίας, ἐπί τῆς ὁδοῦ πού ὁδηγοῦσε ἀπό τήν Καισάρεια στήν ῎Αγκυρα. ῾Ο Γρηγόριος ἐδέχθηκε, ἀπό μεγάλο σεβασμό πρός τόν ῞Αγιο Βασίλειο.
Οἱ ᾿Αρειανοί, ὅμως, τοῦ ἔφεραν μεγάλες ἐνοχλήσεις. ᾿Αντιλαμβανόμενοι, ὅτι στό πρόσωπό του αἵρεσή τους θά εἶχε σπουδαιότατο πολέμιο, ἐσχεδίασαν νά τόν ἐξοντώσουν. Τόν κατηγόρησαν, λοιπόν, ὅτι ἐξελέγη ᾿Επίσκοπος ἀντικανονικά καί σφετερίσθηκε χρήματα τῆς ᾿Εκκλησίας. Τίς κατηγορίες ὑπέβαλε κάποιος μέ τό ὄνομα Φιλόχαρης, ὄργανο τῶν ᾿Αρειανῶν, πρός τό διοικητή τοῦ Πόντου Δημοσθένη, πρός τόν ὁποῖο ὁ Μέγας Βασίλειος ἔγραψε καί ἐπιστολή. Γιά τήν κατηγορία τῆς καταχρήσεως παρεκάλεσε νά γίνει ὁ ἔλεγχος γιά νά δειχθεῖ συκοφαντία· γιά τήν ἀντικανονική χειροτονία λέγει ὅτι εὐθύνη εἶναι δική του, διότι αὐτός ἐχειροτόνησε καί ὅτι, σέ κάθε περίπτωση, δέν εἶναι σωστό νά δικάσει ἐπί τῆς ὑποθέσεως αὐτῆς σύνοδος ᾿Επισκόπων, τῶν ὁποίων ἐκκλησιαστική θέση δέν ἦταν σέ κανονική τάξη.
῾Η ἐπίκληση τοῦ Βασιλείου ἀπέβη ἄκαρπη. ῾Ο αὐτοκράτορας Οὐάλης ἤθελε νά ἀποφευχθεῖ τό θέμα. Τό 376 μ.Χ. ὁ Γρηγόριος καθαιρεῖται ἐρήμην ἀπό σύνοδο ᾿Αρειανῶν ᾿Επισκόπων τοῦ Πόντου καί τῆς Γαλατίας. Καί ὁ Γρηγόριος, καταδιωκόμενος, ἀναγκαζόταν νά πλανᾶται καί νά κρύβεται.
῾Η περιπέτεια ἔληξε τόν Αὔγουστο τοῦ ἔτους 378 μ.Χ., ὅταν ἀπέθανε ὁ Οὐάλης. ῾Ο Γρηγόριος ἐπανῆλθε στή Νύσσα, ὅπου τοῦ ἐπιφυλάχθηκε θριαμβευτική ὑποδοχή.

Κατά τό φθινόπωρο τοῦ 379 μ.Χ. ἔλαβε μέρος στή Σύνοδο τῆς ᾿Αντιόχειας, ὁποία συνῆλθε ἰδίως γιά τήν αἵρεση τοῦ ᾿Απολλιναρίου. ῾Ο ᾿Απολλινάριος, ἑρμηνεύοντας κατά γράμμα χωρίο τῆς ῾Αγίας Γραφῆς (κατά ᾿Ιωάννην 1, 14), ὑποστήριζε ὅτι ὁ Θεός Λόγος ἔγινε σάρκα, ὄχι σάρκα καί ψυχή. ᾿Αρνήθηκε τόν ἀνθρώπινο νοῦ, τήν ἀνθρώπινη ψυχή καί θέληση τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ ὡς στοιχεῖα διασπαστικά τῆς ἑνότητός Του καί ἀντίθετα πρός τήν τελειότητά Του καί ἀντικατέστησε τά στοιχεῖα αὐτά μέ τή θεία ἐπενέργεια. ᾿Εδίδασκε, δηλαδή, στήν οὐσία ὅτι ὁ ᾿Ιησοῦς Χριστός δέν ἦταν τέλειος Θεός οὔτε τέλειος ἄνθρωπος. Πολλοί ἐνόμιζαν ὅτι ὁ ᾿Απολλινάριος δέχθηκε τήν ἐπίδραση τῆς πλατωνικῆς καί νεοπλατωνικῆς φιλοσοφίας, ἀλλά τό πιθανότερο εἶναι, καθώς πιστεύει ὁ ῞Αγιος Γρηγόριος Νύσσης, ὅτι ἀφετηρία στή χριστολογική του διδασκαλία εἶναι χωρίο ἐπιστολῆς τοῦ ᾿Αποστόλου Παύλου (Πρός Θεσσαλονικεῖς Αύ, 5, 23). Στή Σύνοδο ὁ ῞Αγιος ἀνασκεύασε τίς κακόδοξες θεωρίες τοῦ ᾿Απολλιναρίου. ᾿Επίσης, Σύνοδος τοῦ ἀνέθεσε ἀποστολή γιά τήν ᾿Εκκλησία τῆς Βαβυλωνίας, καί μέ τήν εὐκαιρία αὐτή ἐπισκέφθηκε καί τούς ῾Αγίους Τόπους.
Τό περιεχόμενο τῆς πίστεως ἀποτελεῖ τήν παράδοση, ὁποία μεταβιβάζεται «πατρόθεν» ὡς κλῆρος κατά διαδοχήν στούς ᾿Αποστόλους διά τῶν Πατέρων στίς ἑκάστοτε νεώτερες γενιές. ῎Ετσι, ὁ ῞Αγιος συμμετεῖχε, ἐπίσης, στή Βύ Οἰκουμενική Σύνοδο, ὁποία συνῆλθε τό ἔτος 381 μ.Χ., στήν Κωνσταντινούπολη ἐπί Θεοδοσίου τοῦ Μεγάλου (379-395 μ.Χ.), γιά νά ἐνισχύσει τήν ὀρθόδοξη διδασκαλία κατά τοῦ ᾿Αρειανισμοῦ καί νά ἀποφανθεῖ κατά τῶν αἱρετικῶν δοξασιῶν, τίς ὁποῖες ἐδίδασκε ὁ Μακεδόνιος περί τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος. Στή Σύνοδο αὐτή ὁ Γρηγόριος ἀναδείχθηκε ὑπέρμαχος τῆς ᾿Ορθοδοξίας, ἀφοῦ κατετρόπωσε τούς δυσσεβεῖς αἱρετικούς μέ τή δύναμη τῶν λόγων του καί μέ ἁγιογραφικές ἀποδείξεις. Στίς συζητήσεις ἐκεῖνες ὁ ῞Αγιος Γρηγόριος Νύσσης διακρίθηκε τόσο, ὥστε νά ὀνομασθεῖ Πατήρ πατέρων καί Νυσσαέων φωστήρ. Καί ὁ Θεοδόσιος τόν προσονόμασε στύλο τῆς ᾿Ορθοδοξίας.
῾Ο ῞Αγιος Γρηγόριος τονίζει ἰδιαίτερα τή συνεργία τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος στήν προσωπική πνευματική ζωή κάθε μέλους τῆς ᾿Εκκλησίας. ῾Η πνευματική ζωή παρουσιάζεται στή διδασκαλία του ὡς συνεχής ἀνοδική πορεία τοῦ ἀνθρώπου πρός τήν τελείωση καί αὐτή ἐπιτυγχάνεται μέ τή συνεργία Θεοῦ καί ἀνθρώπου. ῾Ο προσωπικός ἀγώνας τοῦ κάθε πιστοῦ μαζί μέ τή Χάρη τοῦ Παρακλήτου ἀποτελοῦν τίς δύο προϋποθέσεις γιά τήν πνευματική τελειότητα.
῾Ο αὐτοκράτορας, ἀνταποκρινόμενος σέ ὑπόδειξη τῆς Συνόδου, ὅρισε διά νόμου, ὅτι ἔπρεπε νά θεωροῦνται αἱρετικοί ὅσοι δέν ἦσαν σέ ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ τόν ῞Αγιο Γρηγόριο. Περιελήφθησαν δέ μαζί μέ τόν Γρηγόριο, ὡς κανονικοί καί νόμιμοι ᾿Επίσκοποι, καί δύο ἄλλοι, ὁ Καισαρείας ῾Ελλάδιος καί ὁ Μελιτηνῆς ᾿Οτρήϊος.
Τό ἔτος 385 μ.Χ. ἔρχεται καί πάλι στήν Κωνσταντινούπολη, γιά νά ἐκφωνήσει τούς ἐπικήδειους λόγους του στή βασιλόπαιδα Πουλχερία καί στή βασίλισσα Πλακίλλα, σύζυγο τοῦ αὐτοκράτορος. Καί πάλι ἀναγκάζεται νά ἔλθει στήν Κωνσταντινούπολη τό 394 μ.Χ., προκειμένου νά συμμετάσχει σέ Σύνοδο πού συγκροτήθηκε μέ ἀφορμή τή διαμάχη τῶν ᾿Επισκόπων Βαγαδίου καί ᾿Αγαπίου, οἱ ὁποῖοι διεκδικοῦσαν καί οἱ δύο τήν ᾿Επισκοπή Βόστρων τῆς ᾿Αραβίας.
῾Υπῆρξε ἔξοχος ρήτορας, σοφός συγγραφέας ἱερῶν συγγραφῶν καί ζηλωτής τῆς ᾿Ορθοδόξου Πίστεως. ῾Ο Θεόδωρος Πρόδρομος δίδει σέ ποίημά του μιά ἔνδειξη περί τῶν προσώπων τά ὁποῖα ἀποτελοῦν τόν κορμό τῆς κατηγορίας τῶν Πατέρων, μεταξύ τῶν ὁποίων ἀναφέρει καί τόν ῞Αγιο Γρηγόριο Νύσσης·
«Τόν Γρήγορον νοῦν, τήν Βασίλειον χάριν,
τό χρύσιον μέλημα τοῦ Χρυσοστόμου,
τό Γρηγορίου φθέγμα τοῦ Νυσσαέως,
τόν Μάξιμον, τό θαῦμα τῆς συχίας».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου